သတင္းစာဆရာႀကီး ဂါးဒီးယန္းဦးစိန္ဝင္း ကြယ္လြန္

ေအပီသတင္း႒ာန၏ ျမန္မာႏိုင္ငံ သတင္းေထာက္အျဖစ္ ၁၉၆၉ မွ ၁၉၈၉ ခုႏွစ္အထိ လုပ္ကိုင္ခဲ့သည္ (ဓာတ္ပံု – ဂါးဒီးယန္းဦးစိန္ဝင္းမိသားစု)

ျမန္မာႏိုင္ငံ ႏုိင္ငံျခား သတင္းေထာက္မ်ားအသင္း၏ နာယကေဟာင္း သတင္းစာဆရာႀကီး ဂါးဒီးယန္းဦးစိန္၀င္းသည္ ယေန႔ ေန႔လည္ ၂ နာရီ ၁၅ မိနစ္တြင္ ကြယ္လြန္သြားသည္။

မဟာၿမိဳင္ေဆးရံုသို႔ ယခုလ ၁၁ ရက္က စတင္၍ လူႀကီးေရာဂါျဖင့္ တက္ေရာက္ေဆးကုသမႈ ခံေနျခင္းျဖစ္ျပီး ကြယ္လြန္ခ်ိန္တြင္ အသက္ ၉၂ ႏွစ္ရွိၿပီျဖစ္သည္။ လာမည့္ စေနတြင္ ရန္ကုန္ ေရေ၀းသုႆန္တြင္ သၿဂိဳဟ္မည္ဟု က်န္ရစ္သူ မိသားစုဝင္မ်ားက ဆိုသည္။

သတင္းစာဆရာႀကီး ဂါးဒီးယန္းဦးစိန္၀င္းသည္ လြတ္လပ္ေသာ သတင္းစာေလာကတြင္ ဩဇာအရွိဆုံး သတင္းစာဆရာၾကီးတစ္ဦးျဖစ္သည္။ ၁၉၈၉ ခုႏွစ္ ဂ်ာမဏီႏိုင္ငံ ဘာလင္ျမိဳ႕တြင္ က်င္းပေသာ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ သတင္းစာ အယ္ဒီတာမ်ားအဖြဲ႕ခ်ဳပ္ (International Press Institute) အစည္းအေဝးတြင္ ဖတ္ၾကားခဲ့သည့္ သူ႕မိန္႕ခြန္းတြင္ “ပံုစံမတူတဲ့ အစိုးရေတြေအာက္မွာ ႏွစ္ေပါင္း ၄၀ ေက်ာ္ ဂ်ာနယ္လစ္အျဖစ္ လုပ္ကိုင္ခဲ့ဖူးတဲ့ အေတြ႕အၾကဳံအရ လြတ္လပ္တဲ့ သတင္းစာလုပ္ငန္းဟာ အစိုးရေတြရဲ့ သားေကာင္ဓားစာခံေတြ အျမဲျဖစ္ခဲ့ရတယ္။ ကိုလိုနီအစိုးရက သူပုန္လို႕ ျမင္တယ္။ အမ်ိဳးသားဒီမိုကေရစီအစိုးရေတြက ျပိဳင္ဘက္လို႕ ျမင္တယ္။ အမ်ိဳးသားအာဏာရွင္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအဖြဲ႕မ်ားကေတာ့ ရန္သူအျဖစ္ သတ္မွတ္ပါတယ္”ဟု ေရးသားခဲ့သည္။

ဦးစိန္ဝင္းကို ၁၉၂၂ခုႏွစ္ ပုသိမ္ခရိုင္၊ ေက်ာင္းကုန္းၿမိဳ႕နယ္၌ ဖခင္ဦးဘိုးေပ်ာ့၊ မိခင္ေဒၚပိုးရင္တို႔က ေမြးဖြားခဲ့သည္။ ငယ္စဥ္က ေက်ာင္းကုန္းၿမိဳ႕၊ အဂၤလိပ္ျမန္မာ ဗုဒၵဘာသာ အလယ္တန္းေက်ာင္း၌ ပညာသင္ၾကား၍ ၁၉၄၀တြင္ ပုသိမ္ၿမဳိ႕စေကာကရင္ အထက္တန္း ေက်ာင္းမွ အထက္တန္းေအာင္ျမင္ခဲ့သည္။ ထို႔ေနာက္ ရန္ကုန္တကၠသိုလ္ ယုဒသန္ေကာလိပ္၌ ဆက္လက္ပညာသင္ၾကားခဲ့သည္။  ဒုတိယကမၻာစစ္ျမန္မာျပည္သို႔ကူးစက္လာသျဖင့္ ရန္ကုန္တကၠသိုလ္ကို ပိတ္လိုက္ရရာ ဂ်ပန္ႏိုင္ငံ ဖူးကာအိုၿမိဳ႕၌ ပညာဆက္လက္သင္ယူ ၿပီး ၁၉၄၅ခုႏွစ္ စစ္ၿပီးခ်ိန္ ျမန္မာျပည္သို႔ျပန္ခဲ့သည္။

သတင္းေထာက္လုပ္ကိုင္ရင္း ရန္ကုန္တကၠသိုလ္မွ ဘီေအႏွင့္ ဘီအယ္လ္ဘြဲ႔မ်ားရယူခဲ့သည္။ ဂ်ပန္ျပည္သို႔မသြားမီ ျမန္မာ့အလင္း သတင္းစာတိုက္၌ ေစတနာ့၀န္ထမ္း ဘာသာျပန္အျဖစ္ ၀င္ေရာက္လုပ္ကိုင္ကာ သတင္းစာလုပ္ငန္းတြင္ စတင္ခဲ့သည္။

၁၉၄၆ ခုႏွစ္တြင္ ျမန္မာ့အလင္းသတင္းစာတိုက္၌ အလုပ္သင္သတင္းေထာက္အျဖစ္ စတင္၀င္ေရာက္ကာ သတင္းစာလုပ္ငန္းသို႔ အခ်ိန္ျပည့္ ၀င္ခဲ့သည့္။ ၁၉၄၇-၄၈ ခုႏွစ္တြင္ စီးပြားေရးသတင္းစာတိုက္တြင္ သတင္းေထာက္ခ်ဳပ္အျဖစ္လည္းေကာင္း၊ ၁၉၄၉-၅၀ ခုႏွစ္တြင္ နယူးတိုင္းမ္သတင္းစာ၌ လက္ေထာက္အယ္ဒီတာအျဖစ္လည္းေကာင္း ေဆာင္ရြက္ခဲ့သည္။

၁၉၅၂ ခုႏွစ္မွ ၁၉၅၅ ခုႏွစ္အထိ ပါလီမန္ဒီမုိကေရစီေခတ္တြင္ ျပန္ၾကားေရး၀န္ႀကီး႒ာန၏ ျပန္ၾကားေရးအရာရွိအျဖစ္လည္း တာ၀န္ထမ္းေဆာင္ခဲ့ ေသးသည္။ ၁၉၅၅ ခုႏွစ္မွ ၁၉၅၈ ခုႏွစ္အထိ “ The Nation”  ေနးရွင္းသတင္းစာတိုက္၌ လက္ေထာက္သတင္းအယ္ဒီတာအျဖစ္ ၀င္ေရာက္လုပ္ကိုင္သည္။

၁၉၅၅ ခုႏွစ္ ေနးရွင္း ဦးေလာရုံ၏ အဂၤလိပ္ဘာသာျဖင့္ ထုတ္ေ၀ ေသာ “ The Nation” သတင္းစာတြင္ အယ္ဒီတာအျဖစ္လုပ္ ကုိင္ေနစဥ္ အရႈံးေပၚေနေသာ “ The Guardian” သတင္းစာကုိ တာ၀န္ယူေပးရန္ ပုိင္ရွင္မ်ားက အကူအညီ ေတာင္းသည့္ အတြက္ ဂါးဒီးယန္း သတင္းစာသုိ႔ အယ္ဒီတာခ်ဳပ္အျဖစ္ ေျပာင္းေရြ႕ရျပန္သည္။

ဦးစိန္း၀င္း လက္ထက္“ ဦးရမည္၊ ထူးရမည္၊ ျမန္ရမည္၊ မွန္ရမည္” မူေၾကာင့္ ဂါးဒီးယန္း သတင္းစာမွာ ေစာင္ေရတက္လာကာ တျခားေသာ အဂၤလိပ္ဘာသာျဖင့္ ထုတ္ေ၀သည့္ သတင္းစာမ်ားႏွင့္ အၿပိဳင္ျဖစ္လာသည္။

၁၉၅၈ ခုႏွစ္တြင္ ဂါးဒီးယန္း အဂၤလိပ္သတင္းစာ ပံုႏွိပ္ထုတ္ေ၀သူ အျဖစ္လည္းေကာင္း၊ အယ္ဒီတာခ်ဳပ္ အျဖစ္လည္းေကာင္း တည္ေထာင္ လုပ္ကိုင္ကာ ၁၉၆၃ ခုႏွစ္ေတာ္လွန္ေရးေကာင္စီအစိုးရလက္ထက္တြင္ သတင္းစာမ်ားကို ျပည္သူပိုင္သိမ္းဆည္းသည္အထိ ဂါးဒီးယန္းသတင္းစာကို ဦးစီးတည္းျဖတ္ထုတ္ေ၀ခဲ့သည္။

ဦးစိန္၀င္းသည္ ဂါးဒီးယန္း၌ အယ္ဒီတာအျဖစ္ လုပ္ေဆာင္ခဲ့သည့္ကာလတေလွ်ာက္ တစ္ေန႔လွ်င္ ၁၆ နာရီခန္႔ အလုပ္ခြင္၌ သူ႔ဘ၀ကို ျမႇဳပ္ႏွံခဲ့သည္။ ထိုေၾကာင့္ ယင္းအခ်ိန္က ဦးစိန္၀င္းႏွင့္ ေခတ္ၿပိဳင္သတင္းေထာက္မ်ားျဖစ္ေသာ ဦးစိန္(ဟံသာ၀တီႏွင့္ ႏွစ္ဖက္ခၽြန္သတင္းစာအယ္ဒီတာေဟာင္း)၊ ဂ်ာနယ္ေက်ာ္ ဦးတင့္ေဆြ၊ နယူးတိုင္းမ္းဦးအုန္းေဖ (တိုင္းရင္းေမဂ်ာနယ္ပိုင္ရွင္)၊ အေထာက္ေတာ္ဦးတင္ေမာင္ႀကီးတို႔က သူ႔အား လွ်ပ္စစ္သတင္းေထာက္ကေလးဟု ေခၚဆိုသည္အထိျဖစ္ခဲ့သည္။

၁၉၆၀ ခုႏွစ္တြင္ သတင္းစာဆရာမ်ား ဖမ္းဆီးထိန္းသိမ္းခံရၿပီး သတင္းစာအမ်ားအျပား တရားစြဲခံရသည့္ အေရးႏွင့္ပတ္သက္ၿပီး ကန္႔ကြက္ေျပာဆုိမႈေၾကာင့္ တလခန္႔ ဖမ္းဆီးထိန္းသိမ္းခံရသည္။

သုိ႔ေသာ္ ၁၉၆၂ ခုႏွစ္ ဗုိလ္ခ်ဳပ္ႀကီးေန၀င္း ေတာ္လွန္ေရးေကာင္စီ အာဏာသိမ္းၿပီးေနာက္ပုိင္း သုံးႏွစ္ ၾကာ အထိန္းသိမ္းခံခဲ့ရၿပီး ဂါးဒီးယန္းသတင္းစာလည္း ျပည္သူပုိင္အသိမ္းခံခဲ့ရသည္။

၁၉၈၈ ခုႏွစ္ ရွစ္ေလးလုံးမတုိင္မီ ျမန္မာဆုိရွယ္လစ္ လမ္းစဥ္ အစုိးရက ဖမ္းဆီးမႈမ်ား ျပဳလုပ္ရာ ဂါးဒီးယန္း ဦးစိန္၀င္းလည္း ဗုိလ္မႉးခ်ဳပ္ေအာင္ႀကီးႏွင့္ စစ္အရာရွိေဟာင္းႀကီးမ်ားႏွင့္ အတူ တလခန္႔ ဖမ္းဆီးထိန္းသိမ္းျခင္းခံလုိက္ရေသးသည္။

အေမရိကန္သတင္း ေအဂ်င္စီျဖစ္ ေသာ ေအပီသတင္း႒ာန၏ ျမန္မာႏိုင္ငံ သတင္းေထာက္အျဖစ္ ၁၉၆၉ မွ ၁၉၈၉ ခုႏွစ္အထိ လုပ္ကိုင္ခဲ့ျပီး သမီးျဖစ္သူ ေဒၚေအးေအးဝင္းက ဆက္လက္တာဝန္ယူ လုပ္ကိုင္ေနသည္။

ဂါးဒီးယန္းဦးစိန္၀င္းေရးသားခဲ့သည္မ်ားတြင္ “အကြဲအၿပဲဇာတ္လမ္းမ်ား(The Split Story)” စာအုပ္မွာ ဖဆပလေခတ္ပါတီမ်ား ကြဲၿပဲၾကသည့္ အေၾကာင္းကို သတင္းသမားအျမင္ျဖင့္ အဂၤလိပ္-ျမန္မာႏွစ္ဘာသာေရးသားခဲ့ၿပီး ထင္ရွားေသာစာအုပ္ျဖစ္သည္။

အရွင္ဇနကာဘိ၀ံသ၏ ဘာသာေရး၊ သာသနာေရးကိစၥ အေမးအေျဖမ်ားကို စာအုပ္အျဖစ္ ထုတ္ေ၀ခဲ့သည္။

ဦးစိန္၀င္းသည္ ၁၉၆၁-၆၂ ႏွင့္ ၁၉၆၂-၆၃ ခုႏွစ္မ်ားတြင္ ျမန္မာႏိုင္ငံသတင္းစာဆရာမ်ားအသင္း ဥကၠ႒အျဖစ္ ေဆာင္ရြက္ခဲ့ၿပီး၊ ၁၉၆၃-၆၄ ခုႏွစ္တြင္ သူ ဦးေဆာင္တည္ေထာင္ခဲ့ေသာ စာနယ္ဇင္းေကာင္စီ အတြင္းေရးမွဴးအျဖစ္ ေဆာင္ရြက္ခဲ့သည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံ ႏုိင္ငံျခားသတင္းေထာက္မ်ား အသင္းဥကၠ႒၊ နာယကတာ၀န္မ်ားကိုလည္း ထမ္းေဆာင္ခဲ့သည္။

ထို႕အျပင္ ဆြစ္ဇာလန္ႏိုင္ငံ ဇူးရစ္အေျခစိုက္ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ သတင္းစာ အယ္ဒီတာမ်ားအဖြဲ႕ခ်ဳပ္တြင္ ဗဟိုအလုပ္မႈေဆာင္အျဖစ္ ၁၉၆၃-၆၆ ခုႏွစ္တြင္ ေရြးခ်ယ္တင္ေျမႇာက္ခံခဲ့ရျပီး ၁၉၆၃ ခုႏွစ္တြင္ ျပင္သစ္ႏိုင္ငံ ပါရီအေျခစိုက္ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ သတင္းစာထုတ္ေဝသူမ်ား အဖြဲ႕ခ်ဳပ္က ခ်ီးျမႇင့္ေသာ ေရႊကေလာင္ဆုကို ခ်ီးျမႇင့္ခံရသည္။  ၁၉၈၈ ခုႏွစ္ေနာက္ပုိင္း စစ္အစုိးရလက္ထက္တြင္မွ သြားေရာက္ယူႏုိင္ခဲ့သည္။

“သူ မရွိေတာ့ က်ေနာ္တို႕ေတြ ရြာလည္ေတာ့မယ္။ သူဟာ တကယ့္ ဗဟုသုတ ေရႊတြင္းၾကီးပါ”လို႕ ၁၉၇၆ မွ ၂၀၁၁ ခုႏွစ္ထိ ဘန္ေကာက္ျမိဳ႕တြင္ ႐ုံးထိုင္ခဲ့ေသာ ေအပီသတင္းဌာန၏ ဌာနမႉး ဒန္းနစ္စ္ဒီဂေရးက ေအပီသတင္းဌာနသို႕ ေျပာဆိုသည္။

ဦးစိန္ဝင္း ကြယ္လြန္ခ်ိန္တြင္ သမီးသုံးဦးႏွင့္ ေျမး ၇ ဦး က်န္ရစ္ခဲ့သည္။

ရန္ပိုင္ ပါဝင္ေရးသား သတင္းေပးပို႕သည္။