ေပ်ာက္ဆံုးဖို႕ အႏၱရာယ္ႀကံဳေတြ႕လာႏိုင္တဲ့ ႏိုင္ငံေတာ္ရဲ႕ သဘာ၀အေမြတစ္ခု

ေမာင္ထြန္းလြင္(မိုးေလ၀သ)
ျပကၡဒိန္တစ္ခုမွစခဲ့တဲ့ သမိုင္းေႀကာင္းတစ္ခု။

၁၉၈၃ ခုႏွစ္တြင္ ပန္းရိုးမ ႏွင့္ေရႊမင္း၀ံပကၡဒိန္တြင္ စစ္ကိုင္းတိုင္းေဒသႀကီး၊ ဘုတလင္ျမိဳ႕နယ္ရွိ တြင္းေတာင္အင္းရဲ႕ ဓါတ္ပံုပါရွိခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီဓါတ္ပံုကို ထိုအခ်ိန္က ေမာ္လျမိဳင္တကၠသိုလ္ အဏၰ၀ါသိပၸံဌာနမွ ကထိက ေဒါက္တာမင္းသိန္း က ေတြ႕ျမင္ခဲ့ပါတယ္။ ဓါတ္ပံုမွာ ျမင္ေတြ႕ရတဲ့အေနအထားအရ တြင္းေတာင္အင္း တြင္ စပီရူလိုင္းနားစိမ္းျပာေရညွိမ်ား ရရွိႏိႈင္ေႀကာင္း သံုးသပ္မိခဲ့ႀကပါတယ္။

အဲဒီေနာက္မွာေတာ့ ေဒါက္တာမင္းသိန္း ဦးေဆာင္ျပီး ေမာ္လျမိဳင္တကၠသိုလ္ အဏ၀ါသိပၸံဌာနမွ ေက်ာင္းသူေက်ာင္းသာေးတြဟာ သုေတသနလုပ္ငန္းမ်ား စတင္ေဆာင္ရြက္ခဲ့ႀကပါေတာ့တယ္။ တဆက္တည္းမွာဘဲ ထုတ္လုပ္မႈ နဲ႕ အသံုးခ်မႈ လုပ္ငန္းေတြကိုပါ သုေတသနျပဳ လုပ္ေဆာင္ခဲ့ႀကပါေတာ့တယ္။
၁၉၈၅ ခုႏွစ္ ၀န္ႀကီးဌာနကိုယ္စားလွယ္မ်ားပါ၀င္ျပီး ထပ္မံသုေတသနလုပ္ငန္း မ်ားေဆာင္ရြက္ႏိႈင္ရန္ ေလ့လာစိစစ္ေရးအဖြဲ႕မ်ား ဖြဲ႕စည္းေဆာင္ရက္ခဲ့ႀကျပန္ပါတယ္။ ဒီေနာက္ ၁၉၈၈ ခုႏွစ္၊ ဇန္န၀ါရီလ (၁၁)ရက္ ေန႕မွာ စက္မႈ၀န္ႀကီးဌာန ျမန္မာႏိုင္ ငံေဆး၀ါးလုပ္ငန္းစက္ရံု(BPI)မွာဘဲ စပီရူလိုင္းနားဌာနခြဲတစ္ခု အျဖစ္ စတင္ ထူေထာင္ႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။

အဲဒီေနာက္မွာေတာ့ လက္ေတြ႕လုပ္ငန္းေတြ ေဆာင္ရြက္ႏိႈင္ဖို႕ တြင္းေတာင္မွာဘဲ စခန္းခ်ျပီး စပီရူလိူင္းနား(Spirulina)မ်ားကို တြင္းေတာင္အတြင္းမွ စတင္ ဆယ္ယူျပီး ထုတ္လုပ္ေရးကို ေဆာင္ရြက္ခဲ့ႀကပါတယ္။ ၁၉၈၉ ခုႏွစ္၊ဇန္န၀ါရီလမွာ စပီရူလိုင္းနား အဟာရေဆးျပားမ်ားကို ပရိုဗီမင္ (Provimin) အမွတ္တံဆိပ္နဲ႕ ျပည္တြင္းေစ်းကြက္ မ်ားမွာ စတင္ျဖန္႕ျဖဴးေပးနိုင္ခဲ့ပါတယ္။

၁၉၈၈ ခုႏွစ္မွစတင္ျပီး ဂ်ာမဏီႏိုင္ငံ IGV GmbH ကုမၸဏီနဲ႕ နည္းပညာ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ မႈေတြကို လုပ္ေဆာင္ႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။ အက်ိဳးအျမတ္အေနနဲ႕ေတာ့ အရည္အေသြးထိန္းသိမ္းမႈေတြနဲ႕ အာမခံနည္းစံနစ္မ်ား (QC & QA)ကို ၂၀၁၀ ခုႏွ္မွွစတင္ကာ ႏိုင္ငံတကာ စံခ်ိန္စံညႊန္းမ်ားနဲ႕အညီ က်င့္သံုးနိႈင္ခဲ့ပါတယ္။ ဂ်ာမန္ပညာရွင္မ်ားကလည္း ယေန႕အခ်ိန္အထိ အႀကံေပးမ်ား အျဖစ္ေဆာင္ရြက္ေပးေနႀကပါတယ္။

အဲဒီေနာက္မွာေတာ့ နိုင္ငံတကာစံခ်ိန္စံညႊန္းမ်ားနဲ႕အညီ ထုတ္လုပ္လာႏိိႈင္ျပီျဖစ္တဲ့ စပီရူလိုင္းနား(Spirulina) ေရညွိေျခညက္ နဲ႕ ေဆးျပားေတြကို ဂ်ာမဏီ၊ ကိုရီးယား၊ ဘယ္လ္ဂ်ီယံ၊ အင္ဒိုနီးရွား၊ စကၤာပူ၊ မေလးရွား ႏိုင္ငံမ်ားကို တင္ပို႕ေရာင္းခ်ႏိႈင္ခဲ့ျပီး နိုင္ငံေတာ္အတြက္ ႏိုင္ငျခား၀င္ေငြကို ရွာေဖြေပးႏိႈင္ခဲ့ပါတယ္။

လုပ္ငန္းမ်ားတြင္က်ယ္လာတာနဲ႕အမွ် လုပ္ငန္းမ်ားကိုလည္းတိုးခ်ဲ႕လာႏိႈင္ခဲ့ပါတယ္။ ၂၀၀၃ ခုႏွစ္၊ ဇြန္လ(၆) ရက္ေန႕မွာေတာ့ စစ္ကိုင္းျမိဳ႕နယ္၊ခိုေတာင္ေက်းရြာ အနီးမွာ ျမန္မာ့စပီရူလိုင္းနားစက္ရံု အမွတ္(၃) ေဆး၀ါးစက္ရံု(စစ္ကို္င္း)ကို သီးျခားထပ္မံတည္ေဆာက္ႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။ ပရိုဗီမင္အပါအ၀င္ စပီရူလိုင္းနား ထုတ္ကုန္ပစၥည္းအမ်ိဳးမ်ိဳးကို ထုတ္္လုပ္ေရာင္းခ်ႏိႈင္ခဲ့ပါတယ္။

၂၀၀၆ ခုႏွစ္မွာေတာ့ ျမန္မာ့စပီရူလို္င္းနားမ်ိဳး(strain)ဟာ ကမၻာအရပ္ရပ္ရွိ အျခားေသာ စပီရူလို္င္းနား မ်ိဳးမ်ားထက္ ဗိုင္းရပ္စ္ပိုးဟန္႕တားနိႈင္စြမ္းတြင္ ပိုမိုသာလြန္အားေကာင္းေႀကာင္း ဂ်ာမဏီႏိုင္ငံမွာ ျပဳလုပ္တဲ့ သုေတသန စမ္းသပ္ခ်က္အရ ေတြ႕ရွိရမႈစာတမ္းကို ထုတ္ျပန္ႏိႈင္ခဲ့ပါတယ္။

၂၀၀၇ ခုႏွစ္မွာေတာ့ မေလးရွား ႏိုင္ငံ၊ က်န္းမာေရး၀န္ႀကီးဌာနမွ စစ္ကိုင္းေဆး၀ါးစက္ရံု အမွတ္(၃)ကို ႏိုင္ငံတကာအသိအမွတ္ျပဳ (GMP) လက္မွတ္ကို အပ္ႏွင္းေပးခဲ့ပါတယ္။ ယခုအခါမွာေတာ့ ၂၀၁၂ ခုႏွစ္ဧျပီလ(၁)ရက္ေန႕မွ စတင္ကာ စက္မႈ၀န္ႀကီးဌာန ၊ေဆး၀ါးႏွင့္စားေသာက္ကုန္လုပ္ငန္း ႏွင့္ ဇြန္ေဆး၀ါးလီမီတက္တို႕ အက်ိဳးတူေပူးေပါင္းကာ စစ္ကို္င္း၊ ဇြန္ေဆး၀ါးႏွင့္စားေသာက္ကုန္ ထုတ္လုပ္ေရး လီမီတက္အမည္နဲ႕ ဖက္စပ္ေဆာင္ရြက္လ်က္ ရွွိေန ပါတယ္။

ပတ္၀န္းက်င္ထိခိုက္မႈရဲ႕အက်ိဳးသက္ေရာက္မႈေတြ

တြင္းေတာင္မွ ႏွစ္အလိုက္ စပီရူလိုင္းနားထုတ္လုပ္မႈ(မက္ထရစ္တန္ေပါင္း)ကို စတင္ထုတ္လုပ္သည္႕ ၁၉၈၇-၈၈ မွစတင္ကာ လက္ရွိကာလ ၂၀၁၂-၁၃ ဘ႑ာေရးႏွစ္ကုန္အထိ ေလ့လာခဲ့ရာတြင္ စပီရူလိုင္းနား ထုတ္လုပ္မႈမွာ ၂၀၁၁-၁၂ ဘ႑ာေရးႏွစ္ႏွင့္ ၂၀၁၂-၁၃ ဘ႑ာေရးႏွစ္ထုတ္လုပ္မႈမ်ားမွာ အံအားသင့္ဘြယ္ရာ က်ဆင္းလာခဲ့တာကို ေတြ႕ႀကရပါတယ္။ ၂၀၀၉-၁၀ ဘ႑ာေရးႏွစ္တြက္ ထုတ္လုပ္မႈ မက္ထရသ္တန္ ၁၄၀၊ ၂၀၁၀-၁၁ ဘ႑ာေရးႏွစ္တြင္ ထုတ္လုပ္မႈ မက္ထရစ္တန္ (၁၃၈)ခန္႕ရွိေနခဲ့ရာမွ ၂၀၁၁-၁၂ ဘ႑ာေရး ႏွစ္တြင္ ထုတ္လုပ္မႈမက္ထရစ္တန္ (၇၈)ခန္႕အထိက်ဆင္းခဲ့ျပီး၊ ၂၀၁၂-၁၃ ဘ႑ာေရးႏွစ္ မ်ာေတာ့ ပိုမိုဆိုး၀ါးလာကာ ထုတ္လုပ္မႈ မက္ထရစ္တန္(၂၄)ခန္႕သာ ထုတ္လုပ္ႏိႈင္ေတာ့ေႀကာင္း ေတြ႕လာခဲ့ရ ပါတယ္။ (၂)ႏွစ္ခန္႕အတြင္း ထုတ္လုပ္မႈ ၈၃% ခန္႕အထိ က်ဆင္းလာခဲ့တာကိူ တုန္လႈပ္ဖြယ္ရာေတြ႕ရွိလာရပါတယ္။

ျပႆနာကိုအေျဖရွာႀကတဲ့အခါ

အခုလို စပီရူလိုင္းနားေတြ ထုတ္လုပ္မႈက်ဆင္းလာရတဲ့အေႀကာင္းကို သက္ဆိုင္ရာစက္ရံုမွပညာရွင္မ်ားက ပဏာမေလ့လာမႈေတြေလ့လာခဲ့ႀကရာမွာ အေႀကာင္းရင္းတစ္ခုကိုရွာေတြ႕ခဲ့ႀကပါတယ္။ အဲဒါကေတာ့ တြင္းေတာင္အတြင္းမွာ ရွိေနတဲ့ေရမ်က္ႏွာျပင္အျမင့္ေတြနဲ႕ တြင္းေတာင္မွာ ရြာသြန္းခဲ့တဲ့မိုးေရခ်ိန္ တို႕ကို ေလ့လာခဲ့ႀကတာဘဲျဖစ္ပါတယ္။ ေတြ႕ရတာကေတာ့ ၂၀၀၇ ခုႏွစ္ေလာက္ကစျပီး တြင္းေတာင္ရဲ႕ ေရမ်က္ႏွာျပင္အျမင့္ေတြဟာ ရြာသြန္းတဲ့မိုးေရခ်ိန္ေတြထက္ ပိုမ်ားလာေနတာျဖစ္ပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ ၂၀၀၈ ကစျပီး ၂၀၁၃ အထိ ကာလဟာ အဆိုးဆံုးျဖစ္ေနတာကိုေတြ႕ရပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ လြန္ခဲ့တဲ ့(၂)ႏွစ္တာ ကာလျဖစ္တဲ့ ၂၀၁၁-၁၂ နဲ႕ ၂၀၁၂-၁၃ ႏွစ္ေတြဟာ အဆိုးဆံုးျဖစ္ေနတာကိုေတြ႕ရပါတယ္။ ၂၀၁၁ ခုႏွစ္မွာ မိုးေရခ်ိန္ဟာ (၂၀.၈)လက္မခန္႕သာ ရွိခဲ့ေပမယ့္ တြင္းေတာင္ေရမ်က္ႏွာျပင္အျမင့္ကေတာ့ (၆၅)လက္မရွိေနခဲ့ပါတယ္။ ၂၀၁၃ ခုႏွစ္မွာေတာ့ ခုႏွစ္မွာ မိုးေရခ်ိန္ဟာ (၁၁.၂)လက္မခန္႕သာရွိခဲ့ေပမယ့္ တြင္းေတာင္ေရမ်က္ႏွာျပင္ အျမင့္ကေတာ့ (၅၄.၄)လက္မရွိေနခဲ့ပါတယ္။

ဒီအေနအထားဟာ တြင္းေတာင္အတြင္းရွိ စပီရူလို္င္းနား ေမြးျမဴမယ့္ေရထဲမွာ pH တန္ဖိုးေတြကို အေျပာင္းအလဲျဖစ္လာ (က်ဆင္းလာ)ေစပါတယ္။ ဒါဟာ စပူရူလိုင္းနား ျဖစ္ထြန္းေစႏို္င္တဲ့ လိုအပ္တဲ့ pH level ကို ထိန္းမထားႏိုင္ေတာ့တဲ့ အတြက္ စပီရူလိုင္းနား ေပါက္ပြားမႈႏႈန္းေတြ က်ဆင္းလာရျခင္းျဖစ္တယ္လို႕ စက္ရံုပညာရွင္မ်ားက သံုးသပ္ခဲ့ႀကပါတယ္။

ဒီေရေတြဘယ္ကလာသလည္း။

မိုးရြာသြန္းမႈေတြေလ်ာ့နည္းလာပါလ်က္နဲ႕ တြင္းေတာင္အတြင္း က ေရမ်က္ႏွာျပင္ အျမင့္ေတြ ျမင့္တက္ လာေနျခင္းဟာ ရုပ္၀တၳဳသေဘာအရေတာ့ ပုစၦာဆန္ေနပါတယ္။ ဒိေရေတြ.. ဘယ္ကေရာက္လာသလည္း ဆိုတဲ့အေမးကို အေျဖရွာဖို႕ လိုအပ္လာပါတယ္။ သဲလြန္စတစ္ခုရလာတာကေတာ့ အျဖစ္ႏိုင္ဆံုး အေႀကာင္းတရားအေနနဲ႕ စက္ရံုပညာရွင္မ်ားေတြ႕ႀကရတာကေတာ့ တြင္းေတာင္အနီးမွာ တည္ေဆာက္ လာခဲ့တဲ့ ျမစ္ေရတင္စီမံကိန္းကို သံသယတစ္ခုအျဖစ္ ေတြ႕လာႀကရပါတယ္။

ခ်င္းတြင္းျမစ္ေရတင္စီမံကိန္း

ခ်င္းတြင္းျမစ္ေရတင္စီမံကိန္းဟာ ခ်င္းတြင္းျမစ္ေရေတြကို Pump Station 2 ကေနတစ္ဆင့္ ေရေတြေပးေ၀ေနတဲ့ စံနစ္ျဖစ္ပါတယ္။ ခ်င္းတြင္းျမစ္ေရမ်က္ႏွာျပင္ ရဲ႕အျမင့္ဟာ ပင္လယ္္ျပင္အထက္အျမင့္ေပ (၂၅၀)ရွိျပီး၊ အဲဒီေရေတြ ကို ေရစုတ္စက္ေတြနဲ႕ ပင္လယ္ျပင္အထက္အျမင့္ေပ(၄၄၄)ရွိတဲ့ Pump Station 2 ကို တင္ယူပါတယ္။ တစ္ေန႕ကို ေရဂါလံေပါင္း (၄၃)သန္းခန္႕တင္ယူူပါတယ္။ အဲဒီကမွတစ္ဆင့္ လယ္ယာေျမ ေတြကို တစ္ေန႕လ်င္ 135 acre foot/day (43 million gallon/day) ျပန္လည္ျဖန္႕ေ၀ေပးေနပါတယ္။ အဲဒီျဖန္႕ေ၀ေပးတဲ့ water distribution network area ဟာ တြင္းေတာင္ရဲ႕ အနီးပတ္၀န္းက်င္မ်ာရွိေနတယ္။ ပိုဆိုးတာက တြင္းေတာင္ရဲ႕ေရမ်က္ႏွာျပင္အျမင့္ဟာ ပင္လယ္ေရျပင္ အထက္ (၂၅၅)ေပသာ ျမင့္ေတာ့ Pump Station 2 အျမင့္ေအာက္နိမ့္ေနတယ္။ ဒီေတာ့ ပညာရွင္ေတြက ေရေပးေ၀ေနတဲ့ canal line နဲ႕ တြင္းေတာင္ႀကားမွာ အက္ေႀကာင္း crack line တစ္ခု သို႕မဟုတ္ ႏွစ္ခုေလာက္ ေပၚလာျပီး အဲဒီ အက္ေႀကာင္းမ်ားမွ တစ္ဆင့္ Gravity Flow နဲ႕ တူးေျမာင္းမွ ေရေတြဟာ တြင္းေတာင္ထဲကို စီး၀င္ေနတာ ျဖစ္မယ္လို႕ အေျဖထုတ္ႀကပါတယ္။

ဒီလိုအက္ေႀကာင္းမ်ိဳးေရာ ျဖစ္လာႏိႈင္သလား။

တြင္းေတာင္ဟာ မီးေတာင္ေသေဟာင္းတစ္ခုရဲ႕ တြင္း၀ျဖစ္တယ္။ ဒါေႀကာင့္ ေျမအမ်ိဳးအစားေတြဟာ မီးသင့္ေက်ာက္(Igneous rock)ေတြျဖစ္ေနတယ္။ မီးေတာင္ေသတစ္ခုရဲ႕ မိးသင့္ေက်ာက္ေတြနဲ႕ ပတ္သက္လို႕ အတိတ္က အျဖစ္အပ်က္တစ္ခုကို သတိရမိတယ္။ ၁၉၉၈ ခုႏွစ္ဟာ ကမၻာေပၚမွာ ရာစုႏွစ္အတြင္း အျပင္းထန္ဆံုးလို႕သတ္မွတ္ရတဲ့ အလြန္ပူျပင္းတဲ့ အယ္လ္နီညိဳႏွစ္ ျဖစ္ခဲ့ တယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕သမို္င္းမွာ ၁၉၉၇ နဲ႕ ၁၉၉၈ ခုႏွစ္ေတြဟာ အပူခ်ိန္ စံခ်ိန္တင္ေအာင္ျမင့္တက္ခဲ့ျပီး မိုးေရခ်ိန္လည္း စံခ်ိန္တင္ေအာင္နည္းခဲ့တယ္။ တျပည္လံုးအပူဒဏ္ကို အလူးအလဲ ေက်ာေကာ့ ခံခဲ့ႀကရတဲ့ အလြန္ပူျပင္းေျခာက္ေသြ႕ တဲ့ႏွစ္ျဖစ္တယ္။ ဒါနဲ႕ ၁၉၉၉ ခုႏွစ္ရဲ႕ ေႏြြလေတြ(မတ္လ၊ ဧျပီလ နဲ႕ ေမလေတြ) ဟာလည္း အရွိန္မေသေသးဘဲ အလြန္ပူ ေနခဲ့ပါတယ္။ ဒါနဲ႕ ၂၀၀၉ ခုႏွစ္ မိုးဦးက်လည္းေရာက္ေရာ ျပန္က်မိုးေလးတစ္ခ်က္ရြာလိုက္တာ မိုးတိမ္ေတာင္ ဆိုေတာ့ ေရေတာ္ေတာ္ပါသြားခဲ့တယ္။ အဲဒီမွာ ပုပၸါးေတာင္ေစာင္းႀကီး ရဲ႕ ေက်ာင္းေတြ၊ ေစ်းဆို္င္ေတြ ရွိတဲ့အျခမ္းက ေတာင္ေစာင္းႀကီးဟာ အပိုင္းလိုက္ႀကီး ပ့ဲျပီး ေျမသားနိမ့္ဆင္းက်သြားလိုက္တာ ဘုန္းႀကီးေက်ာင္းတစ္ေက်ာင္း နဲ႕ ေစ်းဆို္င္ႏွစ္ဆိုင္ သံုးဆိုင္ေတာင္ပါသြားတယ္။

ဒီအေႀကာင္း ကြ်န္ေတာ္ ႀကားသိရေတာ့ အလြန္စိတ္၀င္စားသြားခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီမွာ ပုပၸါး Resort ကို ေဆာက္ေတာ့ ပါ၀င္ခဲ့တဲ့ မိတ္ေဆြ အင္ဂ်င္နီယာတစ္ဥိးက “ဟာ ဆရာ့ႏွယ္၊ ပုပၸါးမွာ ေဆာက္လုပ္ေရးလုပ္ေတာ့ ေျမႀကီးကို က်င္းတူးရင္း တူရြင္းကို မတိုးဘူး ဆရာေရ။ ေနာက္မွ ေဒသခံေတြက က်င္းတူခ်င္ရင္ ေျမကိုအရင္ မီးဖိုျပီးမီးနဲ႕ အရင္ဖုတ္ရတယ္။ ေနာက္မွ ေရေလာင္းခ်ျပီးမွ တူးရတယ္လို႕ ေျပာေတာ့မွ အဲဒီ အတိုင္းလုပ္မွ ကြ်န္ေတာ္တို႕ က်င္းတူးလို႕ရေတာ့တယ္ဆရာရဲ႕” လို႕ေျပာပါတယ္။ ဒါမီးေတာင္ေျမရဲ႕ သဘာ၀တစ္ခုပါလားလို႕ မွတ္သား မိတယ္။

၁၉၉၇-၁၉၉၈-၁၉၉၉ ေႏြေတြဟာအလြန္ပူခဲ့တယ္။ ဒီအပူဒဏ္ကိုခံစားခဲ့ရေတာ့ ပုပၸါးေတာင္ေျခရဲ႕ ေျမသားဟာ မီးနဲ႕ဖုတ္ခံရသလိုျဖစ္သြား ေစပါတယ္။ အဲဒီမွာ မိုးေလးလည္းေရမ်ားမ်ားနဲ႕ ရြာခ်လိုက္ေရာ ပုပၸါးေျမဟာ ခံႏိုင္ရည္ေလ်ာ့က်ျပီး ပဲ့က်(ကြ်ံက်)သြားခဲ့ရတာျဖစ္ပါတယ္။ တြင္းေတာင္ဟာလည္း မီးေတာင္ေျမ ျဖစ္ေလေတာ့ ဒီီသေဘာ ပတ္သက္မႈရွိမရွိကို ဆန္းစစ္သင့္တယ္လို႕ ထင္ပါတယ္။

တြင္းေတာင္အနီးတ၀ိုက္ မိုးရြာသြန္းပံု

ေနာက္တစ္ခ်က္က မံုရြာခရိုင္ရဲ႕ မိုးရြာသြန္းပံု။ ေက်ာက္ဆည္တကၠသိုလ္ ပထ၀ီ၀င္ ဌာနမွာ ပါရဂူဘြဲ႕ အတြက္ စာတမ္းလုပ္ေနတဲ့ ညီမတစ္၀မ္းကြဲတစ္ဦးရွိပါတယ္။ သူ႕ရဲ႕ေလ့လာမႈအရ ခ်င္းတြင္းျမစ္အေနာက္ဖက္ မံုရြာ၊ ေခ်ာင္းဦး၊ အရာေတာ္၊ ဘုတလင္ျမိဳ႕ေတြနဲ႕ ခ်င္းတြင္းျမစ္ အေရွ႕ဖက္မွာရွိႀကတဲ့ ကနီ၊ဆားလင္းႀကီး၊ ယင္းမာပင္၊ ပုလဲျမိဳ႕ေတြရဲ႕ မိုးရြာသြန္းပံုေတြကိုေလ့လာတဲ့အခါမွာ မိုးအမ်ားဆံုးက ေခ်ာင္းဦး၊ ဒုတိယ အမ်ားဆံုးကပုလဲ၊ မိုးအနည္းဆံုးကမံုရြာ လို႕ ေတြ႕ရပါတယ္။( ၁၉၉၀ မွ ၂၀၁၀ အထိကာလမွတ္တမ္း) တြင္းေတာင္နဲ႕နီးတ့ဲ ကနီျမိဳ႕ရဲ႕ အေျခအေနကို ေလ့လာတဲ့အခါမွာ ကနီျမိဳ႕ဟာ အဲဒီေလ့လာတဲ့ျမိဳ႕ (၈)ျမိဳ႕နယ္ထဲမွာ PCI(Precipitation Concentration Index) 26.99 နဲ႕ အမ်ားဆံုးဆိုတာကို ေတြ႕ရပါ တယ္။ PCI>20 ရွိခဲ့ရင္ အဲဒီေဒသကို substantial monthly variability မိုးအားျပင္းထန္တယ္၊ လအလိုက္ မိုးရြာသြန္းပံုအေျပာင္းအလဲမ်ားတယ္လို႕ သတ္မွတ္ပါတယ္။

ဒီေတာ့တြင္းေတာင္ပတ္၀န္းက်င္ေဒသဟာ ရာသီဥတုအေျပာင္းအလဲဒဏ္ကို ထိရွလြယ္တဲ့ ေျမသား ရွိတယ္၊ ရာသီဥတုသေဘာအရလည္း လအလိုက္ ရာသီဥတု အေျပာင္းအလဲအမ်ားဆံုး ျဖစ္တဲ့ေဒသျဖစ္ ေနတယ္ ဆိုတာကိုေတြ႕ရပါတယ္။

သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ထိန္းသိမ္းေရးျပႆနာတစ္ရပ္ျဖစ္လာခဲ့ျပီ။

အခုလိုျဖစ္လာရျခင္းမွာ ျပႆနာ(၂)ရပ္ ရွိလာပါတယ္။ ပထမျပႆနာ ကေတာ့ ႏိုင္ငံေတာ္အတြက္ ႏိုင္ငံျခား၀င္ေငြရွာေပးေနတဲ့ လုပ္ငန္းတစ္ရပ္အတြက္ ထိခိုက္မႈရွိလာျပီး ၀င္ေငြေတြက်ဆင္းသြားႏို္င္မႈဘဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒုတိယအခ်က္ ကေတာ့ ႏိုင္ငံေတာ္ရဲ႕ သဘာ၀သယံဇာတ အဖိုးတန္ရတနာတစ္ပါး ဆံုးရံႈး ေပ်ာက္ကြယ္သြားႏို္င္တဲ့ အႏၱရာယ္ျဖစ္ပါတယ္။ ကြ်န္ေတာ္တို႕ တေလာက ျပဳလုပ္ခဲ့ႀကတဲ့အလုပ္ရံုေဆြးေႏြးပြဲအတို္င္း ေျပာရရင္ေတာ့ ေပ်ာက္ကြယ္ ေတာ့မယ့္အေမြ (vanisghing Treasure) တစ္ခု ျဖစ္လာႏိႈင္တာမို႕ စိုးရိမ္စရာတစ္ခုျဖစ္လာရပါျပီ။

လက္ရွိအေျခအေနမွာေတာ့ ဘာေႀကာင့္ျဖစ္ရတယ္ဆိုတာကို ေသေသခ်ာခ်ာ အေျဖကိုရွာရဦးမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီေတာ့ ဒီျပႆနာကို ပတ္၀န္းက်င္ ထိန္းသိမ္းေရး ပညာရွင္ေတြ အားလံုး ၀ိုင္း၀န္း အေျဖရွာႀကရေတာ့မယ္။

ဒါေပမယ့္ ကြ်န္ေတာ့အေနနဲ႕ေတာ့ တိုးတက္ဖြံ႕ျဖိဳးေရးလုပ္ငန္းေတြ လုပ္ေဆာင္ႀက ရာမွာ EIA, SIA ေတြ ဘယ္ေလာက္အေရးႀကီးတယ္ ဆိုတာကိုျပသေနတဲ့ သင္ခန္းစာတစ္ရပ္လို႕သာ ဆိုလို္က္ ခ်င္ပါေတာ့တယ္။

ေမာင္ထြန္းလြင္(မိုးေလ၀သ)