မသိသူေက်ာ္သြား၊ သိသူေဖာ္စား

၁။ ယင္းစကားစုကို လူေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား ၾကားဖူးၾကမည္ထင္သည္။ ေဆးနည္းသိသူ ေဆးေဖာ္စားသည္ ဆိုသည္ထက္အဓိပၸာယ္ကပိုက်ယ္၀န္းသည္။ ျမန္မာစာအဖြဲ႕ဦးစီးဌာနမွ ျပဳစုသည့္ ျမန္မာစကားပံုစာအုပ္တြင္ အဖိုးတန္ရတနာရွိမွန္း မသိ၍ တစ္ဦးက ေက်ာ္သြားေသာ္လည္း သိသူက ထုတ္ေဖာ္ရယူသကဲ့သို႔ အခြင့္အေရး အတူတူရွိလ်က္ အသိပညာမဲ့သူက မိမိအတြက္ အက်ိဳးရွိေအာင္ အသံုးမခ်ႏိုင္ဘဲ အသိပညာရွိသူက မိမိအတြက္ အက်ိဳးရွိေအာင္ ထုတ္ေဖာ္အသံုးခ်ႏိုင္သည္ဟု ရွင္းလင္းထားသည္။

ဘယ္ေလာက္ေကာင္းေကာင္း၊ မိမိအတြက္ ဘယ္ေလာက္အက်ိဳးရွိရွိ၊ ေကာင္းမွန္း အက်ိဳးရွိမွန္း မသိလွ်င္ ခပ္ေပါ့ေပါ့ သမန္ကာလွ်ံကာ သေဘာထား၊ မက်င့္သံုး၊ အသံုးမျပဳဟုဆိုလိုသည္။ မိမိအတြက္ အက်ိဳးရွိမွန္း သိသူကေတာ့ ႀကိဳးစားက်င့္သံုးသည္ဟုလည္း ဆိုလိုသည္။ လြယ္သည္၊ ခက္သည္မဟုတ္၊ တန္ဖိုးႀကီးသည္၊ နည္းသည္ႏွင့္မဆိုင္၊ သိမွ အက်ိဳးရွိေအာင္ အသံုးခ်သည္။

ခပ္ခက္ခက္၊ တန္ဖိုးႀကီးႀကီးမို႔ မိမိႏွင့္မဆိုင္၊ မိမိလက္လွမ္းမမီဟုယူဆကာ အသံုးမျပဳသည္လည္း ရွိတတ္သည္။ တစ္ခါတစ္ရံ ခပ္လြယ္လြယ္၊ တန္ဖိုးလည္း မႀကီးသည္မ်ားက်ေတာ့ မိမိအတြက္ အက်ိဳးရွိေပမယ့္ အထင္မႀကီး။ အက်ိဳးရွိမည္ဟု မတြက္၊ အက်ိဳးရွိ၊ မရွိလည္း မေလ့လာ၊ အသံုးမျပဳ၊ အက်ိဳးမခံစားရ ျဖစ္ေနတတ္ သည္။ အလဟႆ၊ အေလအလြင့္ ျဖစ္ေနတတ္သည္။

၂။

ကိုယ္လက္လႈပ္ရွားအားကစားသည္ က်န္းမာေရးကို အဘက္ဘက္မွ ေကာင္းက်ိဳး ျပဳသည္။ ေန႔စဥ္ပံုမွန္ေလ့က်င့္ခန္းလုပ္ျခင္းသည္ ေသြးတြင္းရွိမေကာင္းေသာအဆီ (LDL) ကို နည္းေစၿပီး ေကာင္းေသာအဆီ (HDL)| ကို ျမင့္တက္ေစသည္။ ခႏၶာကိုယ္ ၀ၿဖိဳးသူကို အေလးခ်ိန္က်ေစသည္။ ပိုေနေသာ အဆီမ်ားကို ေလ်ာ့ေစသည္။ အထူးသျဖင့္ ခါးႏွင့္ ၀မ္းဗိုက္အဆီကို ပိုေလ်ာ့ေစသည္။ ၀မ္းဗိုက္စူၿပီး ၀သူမ်ားတြင္ ဗိုက္အစူေလ်ာ့ေစၿပီး ခႏၶာကိုယ္အခ်ိဳးအစား ေျပျပစ္ေစသည္။ အားကစားလုပ္ျခင္းေၾကာင့္ ခႏၶာကိုယ္အေလးခ်ိန္က်ျခင္းသည္ အျခားနည္းလမ္းမ်ားထက္ ေရရွည္ပိုခံသည္။ ေျခေထာက္ေသြးလည္ပတ္မႈ ကို ေကာင္းေစၿပီး ေျခေထာက္ေသြးေၾကာက်ဥ္းေရာဂါကို သက္သာေစသည္။ ႂကြက္သားမ်ားကို သန္မာဖြံ႕ၿဖိဳးေစသည္။ ေလ့က်င့္ခန္းသည္ လူကိုႏုပ်ိဳေစသည္။ အသက္ႀကီးလာသည္ႏွင့္ ခႏၶာကိုယ္၏ ေအာက္စီဂ်င္ သံုးစဲြမႈသည္ တစ္ႏွစ္လွ်င္ တစ္ရာခုိင္ႏႈန္း ေလ်ာ့နည္းလာေလ့ရွိရာ ေလ့က်င့္ခန္းသည္ ယင္းကိုေႏွးေစသည္။

ေန႔စဥ္ လုပ္ငန္းခြင္တြင္ စိတ္ေရာကိုယ္ပါ ရႊင္လန္းသြက္လက္ေစသည္။ တစ္ေနကုန္ လုပ္အားစြမ္းရည္ ျမင့္တက္ေစသည္။ စိတ္ဖိစီးမႈကို ေလ်ာ့နည္းေစသည္။ မိမိကိုယ္ကို ယံုၾကည္မႈျမင့္တက္ေစသည္။ လူမႈဆက္ဆံေရး နယ္ပယ္က်ယ္ေစသည္။ ညပိုင္းအိပ္ေကာင္းေစသည္ စသည့္ မေရမတြက္ႏိုင္ေသာ အက်ိဳးေက်းဇူးမ်ားကို ရေစသည္။

၃။

ေန႔စဥ္ ပံုမွန္ေလ့က်င့္ခန္းလုပ္ျခင္းသည္ ေသြးခ်ိဳေရာဂါ ကာကြယ္မႈေပးသည္။ ေသြးတိုးလူနာ၊ ေသြးခ်ဳိလူနာတို႔တြင္ ေသြးေပါင္ခ်ိန္ က်ေစသည္။ ေသြးတြင္းသၾကားဓာတ္ က်ေစသည္။ ေသြးက်ေဆး၊ ေသြးခ်ိဳေဆးတို႔ႏွင့္ ေပါင္းၿပီး ေရာဂါမ်ားကို ပိုသက္သာေစသည္။ ေသြးခ်ိဳေရာဂါႏွင့္ ပတ္သက္ၿပီး ကိုယ္လက္လႈပ္ရွား အားကစားလုပ္ျခင္းသည္ အင္ဆူလင္အာနိသင္ကို အားေကာင္းေစသည္။ အင္ဆူလင္စြမ္းအင္ကို ၄၀ ရာခုိင္ႏႈန္းထိ ျမႇင့္တင္ေပးႏိုင္သည္ဟုဆိုသည္။ ေသြးခ်ိဳျဖစ္ရန္ တာစူေနေသာ လူမ်ားႏွင့္ ေသြးခ်ိဳျဖစ္ရန္ အလားအလာမ်ားသူမ်ားတြင္ ကိုယ္လက္လႈပ္ရွား အားကစား ပံုမွန္လုပ္ျခင္းျဖင့္ ေသြးခ်ိဳေရာဂါကို ကာကြယ္ႏိုင္သည္။ ေလ့လာသုေတသနမ်ားက ေလ့က်င့္ခန္းလုပ္ျခင္းျဖင့္ ေသြးခ်ိဳျဖစ္ပြားမႈကို ၄၀ ရာခုိင္ႏႈန္းထိ ေလွ်ာ့ခ်ႏိုင္သည္ဟုဆိုသည္။ ေဆးေသာက္ျခင္းထက္ပင္ ကာကြယ္ႏိုင္စြမ္းပိုသည္။ ေပါ့ေပါ့ပါးပါး၊ အပန္းမႀကီး ေန႔စဥ္နာရီ၀က္ လႈပ္ရွားျခင္းျဖင့္ ေနာက္ဆက္တြဲျပႆနာေသာင္းေျခာက္ေထာင္ႏွင့္ တစ္သက္တာေရာဂါဆိုးကို ကာကြယ္ႏိုင္သည္မွာ အံ့ၾသဖြယ္ရလဒ္ဟုဆိုႏိုင္သည္။

ေသြးခ်ိဳမျဖစ္ေသးသူကို ကာကြယ္ႏိုင္သကဲ့သို႔ ေန႔စဥ္ပုံမွန္ေလ့က်င့္ခန္းလုပ္ျခင္းသည္ ေသြးခ်ိဳလူနာမ်ားတြင္ ေသြးတြင္းသၾကားဓာတ္ကို ပိုက်ေစသည္။ ေသြးခ်ိဳထိန္းရ ပိုလြယ္ေစသည္။ ေသြးခ်ိဳေဆးလိုအပ္ခ်က္ကို ေလ်ာ့နည္းေစသည္။ ကစီဓာတ္အစားအစာကို အသင့္ အတင့္ ပိုစားလာႏိုင္သည္။ ေလ့က်င့္ခန္းပံုမွန္လုပ္ျခင္းသည္ ေသြးခ်ိဳလူနာမ်ားတြင္ ႏွလံုေသြးေၾကာပိတ္၊ ေလျဖတ္ျခင္းျဖစ္ပြားမႈႏွင့္ ယင္းတို႔ ေၾကာင့္ အသက္ဆံုး႐ႈံးရျခင္းကို ေလ်ာ့နည္းေစသည္ဟု ဆိုသည္။

၂၀၁၂ ခုႏွစ္အတြင္း ထုတ္ျပန္ေသာေလ့လာမႈတစ္ခုအဆိုအရ ေသြးခ်ိဳလူနာ တစ္ေသာင္းခြဲတြင္ ေလ့က်င့္ခန္းပံုမွန္လုပ္သူ ေသြးခ်ိဳလူနာမ်ားသည္ ေလ့က်င့္ခန္းမလုပ္သူ ေသြးခ်ိဳလူနာမ်ားထက္ ႏွလံုးေသြးေၾကာပိတ္၊ ေလျဖတ္ျခင္းေၾကာင့္ ေသဆံုးမႈကို ၆၇ ရာခိုင္ႏႈန္းထိ ေလ်ာ့နည္းေစသည္ဟု သိရသည္။ ထိုေလ့လာမႈတြင္ ေသြးခ်ိဳလူနာမ်ား ပုံမွန္ေလ့က်င့္ခန္းလုပ္ႏႈန္းသည္ အေၾကာင္းအမ်ိဳးမ်ိဳးျပလ်က္ အျခားေသြးခ်ိဳ မရွိသူမ်ားထက္ နည္းသည္ကိုလည္း ထူးထူးျခားျခား ေတြ႕ရသည္ဟုဆိုသည္။ ကိုယ္လက္လႈပ္ရွားအားကစား လုပ္ျခင္းသည္ ေသြးေပါင္ခ်ိန္ကိုလည္း က်ေစသည္။ အေပၚေသြး ၈ မွ ၁၂ ၊ ေအာက္ေသြး ၅ မွ ၁၀ ထိ က်ေစႏိုင္သည္။ ပံုမွန္ေသြးေပါင္ခ်ိန္ရွိသူထက္ ေသြးတိုးလူနာမ်ားတြင္ ပိုက်ေစသည္။ ေသြးေပါင္ခ်ိန္က်ရန္ အခ်ိန္ၾကာၾကာ ေစာင့္ရန္မလို၊ တစ္လေလာက္အတြင္း သိသိသာသာ က်လာေလ့ရွိသည္။

၄။

အေလးမကစားျခင္းကဲ့သို႔ ခုခံအားကိုဆန္႔က်င္ၿပီး ႂကြက္သားမ်ားကို ညႇစ္ရေသာ ေလ့က်င့္ခန္းမ်ားထက္ ျပင္းထန္ေသာညႇစ္အားမပါ ခႏၶာကိုယ္တစ္ကိုယ္လံုး သြက္သြက္လက္လက္ လႈပ္ရွားမႈပါေသာ ေလ့က်င့္ခန္းမ်ား က က်န္းမာေရးအတြက္ ပိုသင့္ေတာ္သည္။ ခပ္သြက္သြက္ လမ္းေလွ်ာက္ျခင္း၊ ကခုန္ေျပးလႊားကစားျခင္း၊ ေရကူးျခင္း၊ စက္ဘီးစီးျခင္း၊ တင္းနစ္ကစားျခင္းႏွင့္ ေျပးစက္ေပၚတြင္ ေျပးျခင္းစသည္တို႔ အားလံုးပါ၀င္သည္။ ယင္းတို႔အနက္ အားကစားပစၥည္းမပါ၊ ေငြကုန္ေၾကးက်မရွိ အလြယ္တကူလုပ္ႏိုင္သည္မွာ လမ္းေလွ်ာက္ျခင္း ျဖစ္သည္။ ေလ့က်င့္ခန္းလုပ္ရာတြင္ ထိေရာက္ရန္လိုသည္။ သင့္တင့္ေသာ ျပင္းထန္မႈရွိရန္လိုသည္။ အသက္႐ွဴအနည္းငယ္ ျမန္လာသည္အထိ၊ ႏွလံုးခုန္ႏႈန္း ျမန္လာသည္အထိ၊ ေခၽြးစို႔လာသည္အထိ လုပ္ရန္လိုသည္။

လမ္းေလွ်ာက္လွ်င္ တစ္ရက္ အနည္းဆံုး မိနစ္ ၃၀ ခန္႔ ေလွ်ာက္သင့္သည္။ သို႔မဟုတ္ပါက တစ္ပတ္အနည္းဆံုး ငါးရက္ေတာ့ ေလွ်ာက္သင့္သည္။ ေန႔စဥ္ေလွ်ာက္ႏိုင္လွ်င္ အေကာင္းဆံုးျဖစ္သည္။ ေန႔စဥ္ပံုမွန္ေလ့က်င့္ခန္း လုပ္သကဲ့သို႔ ေန႔စဥ္ေနထိုင္မႈပံုစံကိုလည္း ျပဳျပင္ရန္ လိုသည္။ တတ္ႏိုင္သမွ် လႈပ္ရွားမႈရွိေနရန္ျဖစ္သည္။ ေန႔စဥ္ ပံုမွန္လႈပ္ရွားသြားလာမႈကို ေလ့က်င့္ခန္းဟု သေဘာထားၿပီး သတိထား ျပဳျပင္ေနထိုင္ရန္ လိုသည္။ အိမ္မႈကိစ္ၥဗာဟီရမ်ားကို ကိုယ္တုိင္၀င္လုပ္ျခင္း၊ ၿခံထဲတြင္ ျမက္ရွင္း၊ ေပါင္းသင္၊ အပင္စိုက္ျခင္း၊ ေလွကား အတက္အဆင္းလုပ္ျခင္း၊ တတ္ႏိုင္သမွ် ကားမစီးဘဲ လမ္းေလွ်ာက္ျခင္း၊ စားပြဲတြင္ထိုင္ရင္း အလုပ္လုပ္ရသူမ်ား မၾကာခဏထ၍ လမ္းေလွ်ာက္ျခင္း စသည္ျဖင့္ တတ္ႏိုင္သေလာက္ ျပဳျပင္ယူရန္ျဖစ္သည္။

၅။

ေဆာင္း၀င္ အေအးပိုလာသည္ႏွင့္ နံနက္ေစာေစာ လမ္းေလွ်ာက္သူေတြ မ်ားလာသည္။ မိသားစုလုိက္ လမ္းေလွ်ာက္သူမ်ား ရွိသကဲ့သို႔ လူငယ္လူရြယ္မ်ားလည္း အုပ္စုဖဲြ႕ေလွ်ာက္ၾကသည္။ ရန္ကင္းၿမိဳ႕ ေနရာေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားတြင္ လမ္းေလွ်ာက္သူမ်ားႏွင့္ စည္ကားေနတတ္သည္။ ကန္ေတာ္ႀကီးတြင္ လမ္းေလွ်ာက္သူမ်ား တစ္အံုတစ္မ၊ အင္းလ်ားကန္ေဘာင္ေပၚတြင္ လမ္းေလွ်ာက္သူမ်ားလြန္းသျဖင့္ လူခ်င္းမတုိက္မိေအာင္ မနည္းေရွာင္ၾကရသည္။ ေဆာင္းတြင္းတုိင္း လမ္းေလွ်ာက္မ်ားသည္မွာ ထံုးစံ၊ အေအးေပါ့လာသည္ႏွင့္ လမ္းေလွ်ာက္သူ နည္းလာသည္။ ေႏြတြင္လမ္းေလွ်ာက္သူ မရွိသေလာက္ နည္းသြားသည္။ ႏွစ္ေပါက္ပံုမွန္လမ္းေလွ်ာက္သူမ်ား သာက်န္ေတာ့သည္။ ပံုမွန္ေလွ်ာက္သူမ်ား ကေတာ့ မိုးဖြဲဖြဲရြာလွ်င္ပင္ ထီးေဆာင္းၿပီး ေလွ်ာက္ၾကသည္။ ဒီဇင္ဘာလ ေလးပတ္၊ တစ္ပတ္တစ္ရက္ အဖြဲ႕လိုက္ စုေပါင္းလမ္းေလွ်ာက္ၾကသူမ်ားလည္းရွိသည္။ ေဆာင္းတြင္းတြင္ လမ္းေလွ်ာက္သူမ်ားသည္ ေဆာင္း၏ အေအးဒဏ္ခံႏိုင္ရန္၊ ေဆာင္းတြင္သာ အားကစားလုပ္ရန္ လံုသည္ဟု ထင္ၾကပံုရသည္။ လံုး၀မေလွ်ာက္သူႏွင့္ စာလွ်င္ မဆိုးလွေသာ္လည္း က်န္းမာေရးအတြက္ ထိေရာက္လွသည္ဟု မဆိုႏိုင္။

ႏွစ္ေပါက္ေလ့က်င့္ခန္းလုပ္သူ၊ ပံုမွန္လမ္းေလွ်ာက္ၾကသူမ်ားသည္ ေန႔စဥ္ပံုမွန္ ကိုယ္လက္လႈပ္ရွား ေလ့က်င့္ခန္းလုပ္ျခင္း၏ အက်ိဳးေက်းဇူးမ်ားကို ထဲထဲ၀င္၀င္သိ၊ အမွန္တကယ္ ယံုၾကည္သူမ်ားျဖစ္ၾကသည္။ ပညာေရး၊ စီးပြားေရးမ်ားနည္းတူ ကိုယ္လက္လႈပ္ရွားမႈ အားကစားသည္လည္း မိမိအတြက္ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈဟု လက္ခံထားၾကသူမ်ားျဖစ္သည္။ မိမိ၏က်န္းမာေရးႏွင့္ အသက္ကို မိမိသာ ေစာင့္ေရွာက္ရမည္။ မိမိမေစာင့္ေရွာက္လွ်င္ မည္သူကမွ် ေစာင့္ေရွာက္မည္မဟုတ္ဟု အသိမွန္၊ လက္ခံထားၾကသူမ်ားျဖစ္သည္။ ပံုမွန္လမ္းေလွ်ာက္ျခင္း၏ အရသာ၊ အက်ိဳးေက်းဇူးကို လက္ေတြ႕ခံစားေနၾက သူမ်ားျဖစ္ၾကသည္။

အိမ္အလုပ္ႏွင့္ တစ္ေနကုန္မအားလို႔ တစ္ေန႔တစ္ေန႔ အလုပ္မ်ားလြန္းလို႔ ယားလို႔ေတာင္ မကုပ္ထားဘူး၊ ေလ့က်င့္ခန္းလုပ္ဖို႔ တစ္ေန႔ မိနစ္အနည္းငယ္ပင္မေပးႏိုင္ဟု ဆိုသူမ်ား မၾကာခဏေတြ႕ရသည္။ ပ်င္းရိျခင္းေျခာက္မ်ိဳးထက္ ပိုသူမ်ားျဖစ္ၾကသည္။ အမွန္တကယ္ေတာ့ ပံုမွန္ေလ့က်င့္ခန္းလုပ္ျခင္း၏ အက်ိဳးေက်းဇူးမ်ားကို မသိၾကသူမ်ား၊ အေပၚယံသိၾကၿပီး ေလးေလးနက္နက္ မရွိၾကသူမ်ားျဖစ္ၾကသည္။ က်န္းမာေနစဥ္ က်န္းမာေရးသည္ ပညာေရး၊ စီးပြားေရး၊ အျခားအေရးမ်ားေလာက္ အေရးမႀကီးဟု ထင္ၾကသူမ်ားျဖစ္ၾကသည္။ မသိလို႔ ေက်ာ္သြားေနၾကသူမ်ားျဖစ္သည္။ သိလို႔ေဖာ္စားသူမ်ားျဖစ္ရန္ မိမိကိုယ္တိုင္လည္း က်င့္ႀကံအားထုတ္၊ ေဘးပတ္၀န္းက်င္ကလည္း ၀ိုင္း၀န္းၾကရန္လိုပါသည္။

ပါေမာကၡေန၀င္း (ေဆးပညာ)