အာရွသား တို႕အတြက္ ဒီမိုကေရစီ

အာရွသား မ်ားက ဒီမိုကေရစီ စနစ္ အေပၚ ဘယ္လို ရႈျမင္ သည္ကို ေလ့လာ လိုလွ်င္ အေရွ႕အာရွ ေဒသသည္ အသင့္ေတာ္ဆံုး ျဖစ္သည္။ ထိုေဒသတြင္ အာရွ၏ သက္တမ္း အရွည္ဆံုး ဒီမိုကေရစီ ႏိုင္ငံ ျဖစ္သည့္ ဂ်ပန္ ရိွသည္။ ၁၉၈၀ ျပည့္လြန္ ႏွစ္မ်ား ေႏွာင္းပိုင္းတြင္ ဒီမိုကေရစီ ဘက္သို႕ ကူးေျပာင္း လာေသာ ဖိလစ္ပိုင္ႏွင့္ တရုတ္ (တိုင္ေပ) လို ႏုိင္ငံေတြ ရိွသည္။ စစ္ေအး တိုက္ပြဲ ၿပီးဆံုး ၿပီးေနာက္ ႏုိ္င္ငံေရး စနစ္ ေျပာင္းခဲ့သည့္ မြန္ဂို လီးယားလို႕ ႏုိင္ငံ ရိွသည္။ အလားတူပင္ တစ္ပါတီ စနစ္ က်င့္သံုး ေနသည့္ တရုတ္ ႏုိင္ငံ ရိွသကဲ့သို႕ တစ္ႏုိင္ငံ စနစ ္ႏွစ္မ်ိဳး မူႏွင့္ က်င့္သံုး ေနသည့္ ေဟာင္ေကာင္လို ကိုယ္ပိုင္ အုပ္ခ်ဳပ္ ခြင့္ရ နယ္ေျမ ရိွသည္။
ထို႕ေၾကာင့္ လည္း East Asia Barometer အဖြဲ႕က အေရွ႕ အာရွရိွ ဂ်ပန္၊ ေတာင္ကို ရီးယား၊ ဖိလစ္ပိုင္၊ မြန္ဂို လီးယား၊ တရုတ္၊ ေဟာင္ေကာင္ႏွင့္ တရုတ္(တိုင္ေပ) ႏုိင္ငံမ်ားမွာ အာရွ သားတို႕က ဒီမိုကေရစီ အေပၚ မည္ကဲ့သို႕ ရႈျမင္ သည္ကို စစ္တမ္း ေကာက္ယူ မႈမ်ား လုပ္ခဲ့သည္။

ဒီမုိကေရစီ လိုခ်င္သလား
စစ္တမ္း ေကာက္ယူသူ မ်ားက ေမးခြန္း ငါးခု ေမးသည္။ ပထမဆံုး ေမးခြန္းက ဘယ္လို ႏုိင္ငံေရး စနစ္ကို လိုခ်င္လဲ ဆိုသည့္ ေမးခြန္း ျဖစ္သည္။ ထုိအခါ တရုတ္ ႏုိင္ငံတြင္ စစ္တမ္း ေကာက္ယူ ခံရသူ ၆၇%၊ ေဟာင္ေကာင္တြင္ ၈၇.၆%၊ ဂ်ပန္တြင္ ၈၇.၁%၊ မြန္ဂို လီယားတြင္ ၉၁.၆%၊ ဖိလစ္ပိုင္တြင္ ၈၈.၁%၊ ေတာင္ကို ရီးယားတြင္ ၉၅.၄%၊ တရုတ္ (တိုင္ေပ) တြင္ ၇၂.၂ % က ဒီမို ကေရစီ စနစ္ကို လုိလား သည္ဟု ေျဖခဲ့သည္။ သို႕ေသာ္ မိမိ ႏုိင္ငံတြင္ ၿပီးျပည့္စံုသည့္ ဒီမိုကေရစီ စနစ္ က်င့္သံုးရန္ အေျခအေန ရိွၿပီလား ဆိုသည့္ ေမးခြန္းကိုမူ တရုတ္ ႏုိင္ငံတြင္ စစ္တမ္း ေကာက္ယူ ခံရသူ ၇၂.၃% ေဟာင္ေကာင္တြင္ ၆၆.၈%၊ ဂ်ပန္တြင္ ၇၆.၃%၊ မြန္ဂို လီယားတြင္ ၈၆.၃%၊ ဖိလစ္ပိုင္ တြင္ ၈၀.၂%၊ ေတာင္ကို ရီးယားတြင္ ၈၄.၂%၊ တရုတ္(တိုင္ေပ) တြင္ ၅၉ % ကသာ က်င့္သံုး ႏုိင္သည့္ အေျခအေန ရိွသည္ဟု ဆိုသည္။
ထိုကဲ့သို႕ ဒီမို ကေရစီ စနစ္ကို လုိခ်င္သူႏွင့္ မိမိႏုိင္ငံတြင္ ၿပီးျပည့္စံုသည့္ ဒီမိုကေရစီ စနစ္ကို က်င့္သံုးရန္ အေျခအေန ရိွၿပီဟု ယူဆသူမ်ား အၾကား ကြာဟခ်က္ ႀကီးမား ေနရျခင္းမွာ မိမိႏုိ္င္ငံရိွ ႏုိင္ငံေရး ပါတီမ်ား၏ စြမ္းေဆာင္ ႏုိင္မႈ က်ဆင္း ေနျခင္း ေၾကာင့္လည္း ျဖစ္သည္။ ထိုအခ်က္ကို ဂ်ပန္၊ တရုတ္ (တိုင္ေပ) ႏွင့္ ဖိလစ္ပိုင္ ႏုိင္ငံ မ်ားတြင္ ထင္ထင္ ရွားရွား ေတြ႕နုိင္သည္။ တရုတ္ႏွင့္ ေဟာင္ေကာင္ တို႕တြင္မူ တရုတ္ ကြန္ျမဴနစ္ ပါတီ၏ စြမ္းေဆာင္မႈ ျမင့္မား ျခင္းႏွင့္ အမိန္႕ နာခံမႈႏွင့္ သဟဇာတ ျဖစ္မႈ ကို အေလးထားသည့္ တရုတ္ ယဥ္ေက်းမႈ၏ ၾသဇာ လႊမ္းမိုး မႈေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။ ထို႕ျပင္ အာရွ သားတို႕က ၿပီးျပည့္စံုေသာ ဒီမိုကေရစီ စနစ္ကို ေန႕ခ်င္း ညခ်င္း မေရာက္ႏုိင္၊ တေရြ႕ေရြ႕ ေျပာင္းလဲ သည့္ ျဖစ္စဥ္ အရသာ သြားရမည္ ဆိုသည့္ အယူအဆ ေၾကာင့္လည္း ျဖစ္သည္။ ထိုအခ်က္ကို တတိယ ေမးခြန္းတြင္ လည္း ေတြ႕ရ ျပန္သည္။

ဒီမို ကေရစီႏွင့္ ဖြံ႕ၿဖိဳး တိုးတက္မႈ
တတိယ ေမးခြန္းက မိမိႏုိင္ငံ၏ ျပႆနာမ်ားကို ဒီမိုကေရစီ စနစ္ျဖင့္သာ ထိေရာက္စြာ ေျဖရွင္း ႏုိင္မည္ဟု ယူဆ သလား ဆိုသည့္ ေမးခြန္း ျဖစ္သည္။ အေရွ႕ အာရွသား တို႕က အံၾသဖြယ္ ေကာင္းေလာက္ ေအာင္ ဒီမိုကေရစီစ နစ္၏ စြမ္းေဆာင္ ႏုိင္မႈ အေပၚ သံသယ ရိွေန သည္ကို ေတြ႕ရသည္။ တရုတ္ႏုိင္ငံ တြင္ စစ္တမ္း ေကာက္ယူ ခံရသူ ၆၀.၅%၊ ေဟာင္ေကာင္တြင္ ၃၉%၊ ဂ်ပန္တြင္ ၆၁.၄%၊ မြန္ဂို လီယား တြင္ ၇၈.၄%၊ ဖိလစ္ပိုင္တြင္ ၆၀.၇%၊ ေတာင္ ကိုရီးယားတြင္ ၇၁.၇%၊ တရုတ္ (တိုင္ေပ) တြင္ ၄၆.၈ % ကသာ ဒီမိုကေရစီ စနစ္ က လူ႕အဖြဲ႕အစည္း၏ ျပႆနာ မ်ားကို ထိထိ ေရာက္ေရာက္ ကုိင္တြယ္ ႏုိင္မည္ဟု ယံုၾကည္ ၾကသည္။ ထိုအခ်က္က အေရွ႕ အာရွသား တို႕က ဒီမိုကေရစီ စံမ်ားကို လက္ခံသည့္ တိုင္ေအာင္ အရာရာ အားလံုးကို အေနာက္ ပံုစံ ဒီမိုကေရစီ စနစ္ျဖင့္ ခ်ဥ္းကပ္ ေျဖရွင္း၍ မရႏုိင္၊ သူ႕အရပ္၊ သူ႕ဇာတ္ ဆိုသကဲ့သို႕ မိမိႏုိင္ငံ အေျခအေန ႏွင့္၊ မိမိတို႕ လူ႕အဖြဲ႕အစည္း အေန အထားႏွင့္ ကိုက္ညီေသာ နည္းလမ္း မ်ားျဖင့္ က်င့္သံုး ရမည္ဟု ယံုၾကည္ ေနေၾကာင္း ျပသ လိုက္ျခင္း လည္း ျဖစ္၏။
စတုတၳ ေမးခြန္းက အပိုင္း သံုးပိုင္း ပါ၀င္သည္။ ေျဖၾကားသူ မ်ားအေနျဖင့္ (၁) ဒီမို ကေရစီက အျခား အစိုးရ ပံုစံေတြ အားလံုးထက္ ေကာင္းတယ္။ (၂) တစ္ခ်ိဳ႕ အေျခ အေနေတြမွာ ဗဟိုက တင္းတင္း က်ပ္က်ပ္ ကိုင္တြယ္ အုပ္ခ်ဳပ္တဲ့ စနစ္က ဒီမို ကေရစီ စနစ္ထက္ အလုပ္ ျဖစ္တယ္။ (၃) က်ဳပ္အတြက္က ေတာ့ ဒီမိုကေရစီ အစိုးရ ျဖစ္ျဖစ္၊ ဒီမိုကေရစီ မက်တဲ့ အစိုးရ ျဖစ္ျဖစ္ ဘာမွ မထူးဘူး ဆိုသည့္ အခ်က္ သံုးခ်က္ ထဲက တစ္ခ်က္ကို ေရြးရသည္။ ထိုေမးခြန္းမ်ား အနက္ တရုတ္ ႏုိင္ငံတြင္ စစ္တမ္း ေကာက္ယူ ခံရသူ ၅၃.၈%၊ ေဟာင္ေကာင္တြင္ ၄၀.၃%၊ ဂ်ပန္တြင္ ၆၇.၂%၊ မြန္ဂို လီယားတြင္ ၅၇.၁%၊ ဖိလစ္ပိုင္ တြင္ ၅၃.၆%၊ ေတာင္ ကိုရီးယားတြင္ ၄၉.၄%၊ တရုတ္(တိုင္ေပ) တြင္ ၄၀.၄ % ကသာ ဒီမို ကေရစီက တစ္ျခား အစိုးရ ပံုစံေတြထက္ ေကာင္း သည္ဟု ယူဆသည္။ ဤေနရာတြင္ ဂ်ပန္၊ ေတာင္ကို ရီးယား၊ ဖိလစ္ပိုင္ႏွင့္ တရုတ္(တိုင္ေပ) တို႕လို အေနာက္ ပံုစံ ဒီမိုကေရစီကို အျပည့္အ၀ နီးပါး က်င့္သံုး ေနသည့္ ႏုိင္င မ်ားတြင္ လူထုက လက္ရိွ နုိင္ငံေရး ပါတီမ်ား၏ စြမ္းေဆာင္မႈ အေပၚ သံသယရိွမႈမွာ သတိ ျပဳစရာ ေကာင္းသည့္ အခ်က္ ျဖစ္သည္။ ထို႕အတ ဒီမိုကေရစီ စနစ္ကို လက္ေတြ႕ မႀကံဳရ ေသးသည့္ တရုတ္ ႏုိင္ငံသား မ်ားႏွင့္ ျမည္းစမ္းခြင့္ ရေနသည့္ ေဟာင္ေကာင္ ကၽြန္းသားမ်ား အၾကား အျမင္ ကြာျခားမႈ ကလည္း သတိျပဳ သင့္သည့္ အခ်က္ ျဖစ္ေန ျပန္သည္။
ေနာက္ဆံုး ေမးခြန္းက ဒီမုိ ကေရစီႏွင့္ စီးပြားေရး ဖြံ႕ၿဖိဳး တိုးတက္မႈ ႏွစ္ခု၊ ဘယ္ဟာကို ဦးစားေပး ေရြးမလဲ ဆိုသည့္ ေမးခြန္း ျဖစ္သည္။ တရုတ္ ႏုိင္ငံတြင္ စစ္တမ္း ေကာက္ယူ ခံရသူ ၄၀.၃% ေဟာင္ေကာင္ တြင္ ၁၉.၆%၊ ဂ်ပန္တြင္ ၄၄%၊ မြန္ဂို လီယားတြင္ ၄၈.၆%၊ ဖိလစ္ပိုင္တြင္ ၂၁.၈%၊ ေတာင္ ကိုရီးယား တြင္ ၃၀.၁ %၊ တရုတ္(တိုင္ေပ) တြင္ ၂၃.၅ % ကသာ ဒီမို ကေရစီက စီးပြားေရး ဖြံ႕ၿဖိဳး တိုးတက္မႈ ထက္ ပိုၿပီး အေရးႀကီး သည္ဟု ေျဖသည္။ ထိုအခ်က္က ယခုလို စီးပြားေရး အက်ပ္ အတည္းႏွင့္ ေတြ႕ၾကံဳ ေနရသည့္ အခ်ိန္တြင္ သတိ ထားစရာ အခ်က္ ျဖစ္ေနသည္။ တနည္း အားျဖင့္ အာရွသား တို႕က ဒီမိုကေရစီကို လိုခ်င္ ေသာ္လည္း အလုပ္ ျဖစ္သည့္ ဒီမိုကေရစီ စနစ္ကို သာလိုခ်င္ သည္ကို ေျပာလိုက္ ျခင္းလည္း ျဖစ္သည္။

ဒီမိုကေရစီ ဘာေတြမွား
ျပီးခဲ့သည့္ ႏွစ္မ်ား အတြင္း အေရွ႕ အာရွက ဒီမိုကေရစီ ႏုိင္ငံေတြမွာ ျပႆနာ မ်ားစြာ ေပၚခဲ့သည္။ ဂ်ပန္ ႏုိ္္င္ငံတြင္ စီးပြားေရး က်ဆင္း မႈႏွင့္ ႏွစ္ေပါင္း မ်ားစြာ ရင္ဆိုင္ ေနခဲ့ဲရၿပီး ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ ကိုအီဇူမီ ေနာက္ပိုင္းတြင္ ဂ်ပန္ ႏုိင္ငံေရး ေလာက မွာ ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္မ်ား တစ္ဗိုလ္ဆင္း၊ တစ္ဗိုလ္တက္ လုပ္ေနသည္မွာ အႀကိမ္ႀကိမ္ ရိွၿပီ ျဖစ္သည္။ တရုတ္ (တိုင္ေပ) နုိင္ငံေရး ေလာက ကလည္း အဂတိ လိုက္စားမႈေတြ၊ အက်င့္ ပ်က္မႈေတြနဲ႕ တင္းၾကမ္း ျဖစ္ေနကာ သမၼတ ေဟာာင္း ခ်န္ေရႊဗ်န္း ပင္လွ်င္ အဂတိ လိုက္စား မႈျဖင့္ စံုစမ္း စစ္ေဆးမႈ ခံေန ရသည္။ ဖိလစ္ပိုင္ မွာက သမၼတ ေဟာင္းကို အေျခခံ ဥပေဒ ျပင္ပ လူထု တိုက္ပြဲျဖင့္ ျဖဳတ္ခ်ခဲ့ၿပီး လက္ရိွ သမၼတ အာရိုရို မွာလည္း အတိုက္အခံ မ်ားက အဂတိ လိုက္စားမႈျဖင့္ အေရးယူရန္ ႀကိဳးစားမႈ ခံေန ရသည္မွာ အႀကိမ္ႀကိမ္ ရိွေနၿပီ ျဖစ္သလို စစ္တပ္က အာဏာ သိမ္းရန္ ႀကိဳးပမ္းမႈ ႏွင့္လည္း ရင္ဆိုင္ ခဲ့ရသည္။ ထုိအေျခ အေနမ်ားက စစ္တမ္း ေကာက္ယူ ခံရသူမ်ား၏ ဒီမိုကေရစီ စနစ္ အေပၚ အျမင္ကို ေျပာင္းလဲ ေစခဲ့ျခင္း ျဖစ္သည္။
ထိုႏုိင္ငံ မ်ားတြင္ အစိုးရမ်ား အေနျဖင့္ ဒီမိုကေရစီ ဆိုင္ရာ စြမ္းေဆာင္မႈ ( Democratic Perfor- mance) မ်ားျဖစ္ သည့္ လြတ္လပ္စြာ ေျပာဆိုခြင့္၊ စည္းရံုး လႈပ္ရွားခြင့္ စသည္ တိုု႕ကို အေကာင္အထည္ ေဖာ္ေပးမႈ မ်ားတြင္ ေအာင္ျမင္ မႈမ်ား ရိွသည့္တိုင္ မူ၀ါဒ ဆုိင္ရာ စြမ္းေဆာင္မႈ ( Policy Performance ) မ်ားျဖစ္သည့္ အဂတိ လိုက္စားမႈ မ်ားကို ထိန္းခ်ဳပ္ ႏုိင္ျခင္း၊ တရား ဥပေဒ စိုးမိုးမႈႏွင့္ ၿငိမ္၀ပ္ ပိျပားမႈ ရရိွေအာင္ ေဆာင္ရြက္ျခင္း၊ စီးပြားေရး ဖြံ႕ၿဖိဳး တိုးတက္ ေအာင္ ေဆာင္ရြက္ ျခင္းႏွင့္ ဆင္းရဲ ခ်မ္းသာ ကြဲျပားမႈကို ေလ်ာ့နည္း ေစျခင္း စသည့္ လုပ္ေဆာင္ခ်က္ မ်ားတြင္ အားနည္း ခ်က္မ်ား ရိွေန သည္ကို ေတြ႕ရသည္။ ထိုအခ်က္မ်ားက ျပည္သူမ်ား၏ ဒီမိုကေရစီ စနစ္ အေပၚ ယံုၾကည္ အားကိုးမႈ ကို ေလ်ာ့က်ေစသည္။
ဂ်ပန္ ႏုိင္ငံတြင္ ဆိုပါက စစ္တမ္း ေကာက္ခံ ရသူမ်ား၏ ၁၉% ကသာ ေမးခြန္း ငါးခုလံုးတြင္ ဒီမိုကေရစီ ကို ေထာက္ခံ သြားခဲ့ သည္ကို ေတြ႕ရသည္။
သို႕ေသာ္ ထိုသေဘာ ထားမ်ားက ဒီမိုကေရစီ စနစ္ကို ပစ္ပယ္ျခင္း မဟုတ္။ သူတို႕ ႏုိင္ငံမ်ားတြင္ လက္ရိွ ေတြ႕ၾကံဳ ေနရသည့္ ဒီမိုကေရစီ ပုံစံမ်ားကို စိတ္ပ်က္ ေနျခင္းသာ ျဖစ္သည္ဟု စစ္တမ္း ေကာက္ယူသူ တို႕က ဆိုသည္။ ဘာပဲျဖစ္ျဖစ္ အေရွ႕ အာရွႏုိင္ငံ ခုႏွစ္ ႏုိင္ငံက ျပည္သူ မ်ား၏ သေဘာထား ကေတာ့ ဒီမို ကေရစီႏွင့္ ဖြံ႕ၿဖိဳး တိုးတက္မႈ၊ ဒီမို ကေရစီႏွင့္ တည္ၿငိမ္မႈ တြဲဖက္ႏုိင္မွသာ ျပည္သူ ေတြ၏ ယံုၾကည္မႈကို ရႏုိင္မည္ ဆိုသည့္ အခ်က္ကို သက္ေသ ျပလိုက္ သည္ဟု ဆိုနုိင္သည္။ ထုိသို႕ ဒီမို ကေရစီႏွင့္ ဖြံ႕ျဖိဳး တုိးတက္မႈ၊ တည္ၿငိမ္မႈ တြဲဖက္ ႏုိင္ရန္မွာမူ မိမိႏုိင္ငံႏွင့္ ကိုက္ညီသည့္ အေျဖကို ရွာရေပမည္။ ထိုအခ်က္ သည္ပင္ ဒီမိုကေရစီ အသြင္ ကူးေျပာင္းေရး လုပ္ငန္း မ်ားတြင္ သတိထား ရမည့္ အခ်က္ ျဖစ္ေပသည္။

ရဲထြဋ္
မီွျငမ္းျပဳစာေစာင္

Asia Challenged Democracy , The Washington Quarterly 1. 1. 2009