ေဖ့ဘုတ္စစ္ေျမျပင္

တပ္မေတာ္က အရာရွိေလးက်ဆံုးသြားတဲ့ သတင္းေပၚလာအျပီးမွာ ဆန္႔က်င္ဘက္အဖြဲ႕အစည္း(အဓိက ကေတာ့ ေကအိုင္ေအေပါ့့ေလ)မ်ားရဲ႕ တံု႔ျပန္မႈကို ေလ့လာမိပါတယ္။

ဆရာ၀န္-လူနာဆက္ဆံေရးမွာ Breaking bad news ဆိုတာ ၇ွိတယ္ေလ။ ဥပမာ-ေမွ်ာ္လင့္မထားပဲ လူနာတစ္ဦးကြယ္လြန္သြားလို႔ လူနာရွင္ကို ရွင္းျပရတဲ့အခါမ်ိဳးေပါ့။ အဲဒီအခါမွာ တံု႔ျပန္ပံု အဆင့္ေလးေတြ ရွိပါတယ္တဲ့။

၁) Denial (လက္မခံတာ)၊ ဟုတ္လို႔လားဆိုျပီး ျပန္ျငင္းတာပါ။

၂) Angry (စိတ္တိုတာ)၊ တကယ္ျဖစ္သြားျပီလို႔ သိလုိက္ေတာ့ ဘာေၾကာင့္ ငါတို႔ေတြမွာမွ ဒီလို၀မ္းနည္းစရာေတြျဖစ္ရတာလဲ ဆိုျပီး စိတ္ထိန္းမရ၊ ရမယ္ရွာ၊ ထြက္ေပါက္လုပ္တာေပါ့။

၃) Sadness (၀မ္းနည္းတာ) စိတ္လႈပ္ရွားလြန္းျပီး ျပန္လည္တည္ျငိမ္စမွာ

ေၾသာ္၊သူတကယ္မရွိေတာ့ဘူး ဆိုျပီး ၀မ္းနည္းစိတ္ျပန္၀င္လာတာ။

၄) Acceptance(လက္ခံတာ) အားလံုးတည္ျငိမ္သြားျပီးေတာ့ အမွန္တရားကို လက္ခံသြားတာ။

တပ္က အရာရွိေလးက်ဆံုးတာ တဖက္အဖြဲ႕အစည္းအတြက္ ၀မ္းနည္းစရာ မဟုတ္ပါ။ ဒါေပမယ့္ သူတို႔ Denial လုပ္ၾကပါတယ္။ ၀ါဒျဖန္႔ေနတာလား။ စစ္တပ္ေတြ ေရာက္လာေတာ့မွာလား ဆိုတဲ့ စိုးရိမ္စိတ္နဲ႔ ျငင္းဆိုၾကတာပါ။

ဒါေပမယ့္ က်ဆံုးသြားရွာသူမ်ားကေတာ့ သြားႏွင့္ၾကပါျပီ။ စစ္သား စစ္ေျမျပင္မွာ က်ဆံုးတာ မဆန္းေပမယ့့္ မၾကာခင္က ဆီးရီးယားမွာ ခရစ္ယာန္ဘုန္းၾကီးေတြေခါင္းျဖတ္သတ္ခံရသလို အညွင္းဆဲခံရတယ္လို႔သတင္းေတြထြက္ခဲ့တာေၾကာင့္ ျဖစ္လာႏိုင္မယ့္ ေနာက္ဆက္တြဲေတြကို

စိုးရိမ္ျပီး ေကအိုင္ေအအဖြဲ႕ေတြ ျငင္းဆိုၾကတာျဖစ္ပါတယ္။

သူတို႔ရဲ႕ ကြန္မန္႔ေတြကို ေလ့လာၾကည့္တဲ့အခါ တပ္မေတာ္သားေတြ သူတို႔ေၾကာင့္ က်ဆံုးတာကို ၀မ္းသာဂုဏ္ယူတာမ်ိဳး မဟုတ္ပဲ တိုင္းရင္းသားေတြ အခ်င္းခ်င္း ရန္တိုက္ေပးတာမ်ိဳးေတြပဲ ေတြ႕ရပါတယ္။ သေဘာက သူတို႔စစ္မတိုက္လိုပါဘူး။ သို႔ေပမယ့္ ျငိမ္းခ်မ္းေရး အေရျခံဳျပီးေတာ့ တပ္မေတာ္သားေတြကုိ အမွည့္ေျခြ ေျခြလိုတဲ့ ဆႏၵရွိတယ္လို႔ ျမင္မိတယ္။

ေနာက္တစ္ခ်က္က ေကအိုင္ေအဟာ regular army မဟုတ္ပါဘူး။ အမိန္႔နာခံမႈ အားမေကာင္းပါဘူး။ ယူက်ဴ႕မွာ ၾကည့္လိုက္ရင္ ေကအိုင္ေအစစ္တပ္ထဲမွာ မူးယစ္ေဆးစြဲေနသူေတြ အမ်ားၾကီး ရွိေၾကာင္း

သတင္းတိုေလးေတြ ေတြ႕ရပါတယ္။ တစ္ခု စဥ္းစားဖို႔ ရွိတာက အၾကမ္းဖက္စစ္ရာဇ၀တ္မႈ က်ဴးလြန္သူ ေကအိုင္ေအစစ္သည္ေတြဟာ ျဖစ္ပြားစဥ္မွာ စိတ္ၾကြေဆး၊မူးယစ္ေဆးေတြ မွီ၀ဲထားၾကသလားဆိုတဲ့ အခ်က္ပါ။ ေကအိုင္ေအက ဒီျဖစ္စဥ္ကို တရား၀င္ ျငင္းခ်က္ေတြ ထုတ္လာခဲ့ရင္ ဒီမူးယစ္ေဆးနဲ႔ အေၾကာင္းျပမယ္လို႔ ေမွ်ာ္လင့္ရပါတယ္။တခ်ိဳ႕ စိုးရိမ္ၾကသလို ေကအိုင္ေအထဲမွာ အယ္လ္ကိုင္ဒါလို ဘာသာေရး အစြန္းေရာက္ေတြ ရွိေနသလားဆိုတာေတာ့ Different story ေပါ့ေလ။

အမိန္႔နာခံမႈအားေကာင္းတဲ့ အတြက္ေၾကာင့္ တပ္မေတာ္ဘက္က ရိုက္တဲ့ပံုေတြ၊ သက္ဆိုင္ရာတပ္ေတြက သီးသန္႔ေျဖၾကားတာေတြကတဆင့္ ဘယ္ေတာ့မွ သတင္းရမွာ မဟုတ္ပါ။ (အခုပ်ံ႕ႏွံ႔ေနတဲ့ပံုက ေကအိုင္ေအ ဘက္က တက္လာတယ္ဆိုတာကို သတိထားၾကည့္ပါ) ဒီေတာ့ ၀ါဒျဖန္႔တယ္လို႔ ေ၀ဖန္သူေတြ စဥ္းစားဖို႔က ဒီဓာတ္ပံုေတြဟာ ဘယ္အရင္းအျမစ္က တက္လာသလဲဆိုတာကို ၾကည့္ရင္ေပၚပါတယ္။ ကို္ယ့္ေကအိုင္ေအရဲေဘာ္ကိုယ္ထိန္းမရလို႔ အင္တာနက္ေပၚ ပံုေတြတက္ကုန္တာ ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။

ကဲ..တပ္မေတာ္အသိုင္းအ၀ိုင္းက ပုဂၢလိက တံု႔ျပန္မႈေတြကို ၾကည့္ရေအာင္။တပ္ထဲမွာက ေသြးေသာက္ရဲေဘာ္စနစ္နဲ႔ သြားတာမ်ိဳးျဖစ္တယ္။ အပတ္စဥ္တူ၊ ဇာတိတူ၊ တပ္ခြဲတူစတာေတြ အေၾကာင္းျပဳလို႔ အလြြန္ရင္းႏွီးၾကျပီး အေတာ့္ကုိ ၾကီးမားတဲ့ ကြန္ယက္ၾကီးေတြ ရွိေနတာျဖစ္ပါတယ္။ဒီေတာ့ ဒီသတင္းဆိုးတက္လာတာနဲ႔ ွမွန္ရဲ႕လား၊ မျဖစ္ႏုိင္ဘူး ဆိုတဲ့Denial မျဖစ္ပါ။ စိတ္တိုၾကျခင္း Angry အဆင့္ကို တန္းေရာက္သြားပါတယ္။စိတ္တိုျခင္းနဲ႔အတူ က်ဆံုးစစ္သည္မ်ားအတြက္ ၀မ္းနည္းမႈ(Sadness) ေတြလိုက္လာပါတယ္။ တစ္ခ်ိန္တည္းမွာပဲ ေကအိုင္ေအကို အျမစ္ျပတ္ေတာင္

သုတ္သင္လိုက္မဟဲ့ဆိုတဲ့ Determination ေတြ ေပၚလာပါတယ္။

ဒါေပမယ့္ ေကအိုင္ေအအဖြဲ႕မ်ား သိပ္မေၾကာက္ၾကပါနဲ႔။ Sadness ျပီးရင္ဘာလာမလဲ။ Acceptance အမွန္တရားကို လက္ခံမႈဆိုတာ လာပါလိမ့္မယ္။ယေန႔တပ္မေတာ္ဟာ တိုင္းရင္းသားစည္းလံုးညီညြတ္ေရး၊အမ်ိဳးသားျပန္လည္စည္းလံုးညီညြတ္ေရးမ်ားအတြက္လက္ရွိအာဏာရအစိုးရရဲ႕ ညႊန္ၾကားခ်က္မ်ားအတိုင္း လိုက္နာေနတယ္လို႔ ျမင္မိပါတယ္။

အမိန္႔နာခံမႈအားေကာင္းတဲ့အတြက္ေၾကာင့္ ေကအိုင္ေအရဲေဘာ္ေတြ လုပ္သလို အၾကမ္းဖက္သမားဆန္ဆန္ အျပဳအမူေတြနဲ႔ တံု႔ျပန္လိမ့္မယ္ မထင္မိပါ။ စနစ္က်တဲ့ အစီအစဥ္မ်ားနဲ႔ပဲ တံု႔ျပန္လိမ့္မယ္ ယူဆပါတယ္။

တံု႔ျပန္မယ္ဆိုတာ ေလယာဥ္ပ်ံနဲ႔ ဗံုးက်ဲမွာ၊အေျမာက္နဲ႔ ပစ္မွာ ဆိုလိုတာမဟုတ္ပါ။ ျငိမ္းခ်မ္းေရးကို ေရွးရွဳတဲ့ တံု႔ျပန္မႈေတြလဲ ျဖစ္ႏုိ္င္ပါတယ္။တပ္မေတာ္ရဲ႕ သေဘာထားၾကီးမႈေတြကိုလည္း ျမင္ရဖြယ္ရွိတယ္လို႔ထင္ပါတယ္။

ႏိုင္ငံတစ္ခုဟာ အေျပာင္းအလဲ လုပ္လာတဲ့အခါ အစိုးရတစ္ခုထဲ ေျပာင္းလဲဖို႔လိုတာမဟုတ္ပဲ ျပည္သူျပည္သားေတြကလည္း လိုက္ပါေျပာင္းလဲဖို႔လိုပါတယ္တဲ့။ ေနာက္ေၾကာင္းျပန္လွည့္ျခင္း၊ မလွည့္ျခင္းဟာ အစိုးရ၊ တပ္မေတာ္မွာသာ တာ၀န္ရွိေနတာမဟုတ္ပဲ အမ်ားျပည္သူလူထုနဲ႔ လူမႈအဖြဲ႕အစည္းေတြမွာလည္းတာ၀န္ရွိေနတာျဖစ္ပါတယ္။

စာေရးသူရဲ႕ ကိုယ္ပိုင္အျမင္မ်ားသာ ျဖစ္ပါတယ္။ သို႔ေပမယ့္ လူသားတစ္ေယာက္ရဲ႕ အျမင္ဆိုတာ သူက်င္လည္ရာ ပတ္၀န္းက်င္နဲ႔ စာအုပ္စာေပမ်ားရဲ႕ လႊမ္းမိုးမႈကို ခံရစျမဲမို႔ စာဖတ္သူမ်ားရဲ႕ အျမင္နဲ႔ ကြာဟမႈေတြ ရွိႏိုင္ပါတယ္။

စာေရးသူရဲ႕ ေပဂ်္႕ဟာ ဒီသတင္းေတြကို မွ်ေ၀ေပးကတည္းက ေဖ့ဘုတ္စစ္ေျမျပင္ ျဖစ္ေနတာမို႔ လာေရာက္ဖတ္ရွဳသူမ်ားလည္း ျဗဟၼာစိုတရားေလးပါးကို က်ည္ကာအက်ီလုပ္၀တ္ျပီး ဖတ္လွည့္ၾကပါလို႔ အၾကံျပဳလိုပါတယ္ ခင္ဗ်ား။

အားလံုး ျငိမ္းခ်မ္းၾကပါေစ။

ေဒါက္တာလႊမ္းမိုးဟန္(Dr Hlwan Moe Han)